થોડાક વર્ષોથી હવામાં અને વાતાવરણમાં જે પણ ફેરફાર આપણે અનુભવી રહ્યા છીએ, તેની પાછળ અનેક કારણો હોય છે જેમાંથી માનવ ઉત્સર્જિત કાર્બન ડાયોક્સાઇડ આ એક મહત્વનું કારણ છે. જેના લીધે ગ્લોબલ વોર્મિંગ અથવા ક્લાઈમેટ ચેન્જ જેવી વૈશ્વિક ગંભીર સમસ્યાનો સામનો દરેક નાગરિક કરી રહ્યો છે.
સામાજિક ચેતનાનું કેન્દ્ર એવી શ્રી સયાજી વૈભવ લાઇબ્રેરી, વર્તમાન વિષયોને લઈને નવા પ્રોજેક્ટસ કરતી હોય છે. તારીખ 12મી સપ્ટેમ્બર 2024 , ગુરુવારે *પર્યાવરણ પ્રહરી: નંદનવન નવસારી* નામના પ્રોજેક્ટની શરૂઆત આ ગંભીર વિષયને લઈને થઈ છે. વિષયના કારણોને જવાબદાર આપણે હોઇએ ત્યારે એના નિરાકરણ માટે પણ વ્યક્તિગત અને સામૂહિક પ્રયત્ન થવા જોઈએ, એ હેતુથી આ પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યો છે. જિલ્લા સ્તરીય અનેક શાળાઓ એમના શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓના માધ્યમથી આ પ્રોજેક્ટમાં સહભાગી થઇ છે. પરિણામ લક્ષી કાર્ય થવા માટે શાળાઓ વચ્ચે સ્પર્ધા કરીને સોરાબજી વાડીયા શ્રેષ્ઠ શાળા પુરસ્કાર પ્રદાન કરવામાં આવશે. સાથે અનેક સામાજિક સંસ્થાઓ પણ આમાં જોડાશે, જેનાથી જન અભિયાન પણ શરૂ થશે. આ પ્રોજેક્ટ અને અભિયાન અંતર્ગત મહત્વના પાંચ મુદ્દાઓને આવરી લેવામાં આવ્યા છે.
- એનર્જી લીટરસી ટ્રેનીંગ (ઊર્જાના વપરાશને ઘટાડવા માટેના પ્રયત્નો અને ઉપાયોની ટ્રેનિંગ, Energy Swaraj Foundation સાથે)
- Wah ( Wrinkles Achhe Hai)
શું તમને ખબર છે કે એક જોડી કપડાં ઈસ્ત્રી કરવાથી 200 ગ્રામ કાર્બન ડાયોક્સાઇડનું ઉત્સર્જન થાય છે જે ૩૦૦ વર્ષ સુધી વાતાવરણમાં રહે છે. એ ઘટાડવા માટે ઈસ્ત્રી વગરના કપડા પહેરીને પણ આપ પર્યાવરણને નુકસાન થતા બચાવી શકો છો. કશું ન કરવાથી પણ પર્યાવરણને મદદ કરો છો. લાઇબ્રેરીના માધ્યમથી અનેક વ્યક્તિઓ આ અભિયાનમાં જોડાયા છે.
3. Say No To Plastic
પ્રતિબંધિત પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ જમીન અને જળને પ્રદૂષિત કરીને ફક્ત પ્રાણીઓ જ નહીં પરંતુ મનુષ્યના શરીર અને જીવને પણ જોખમમાં મૂકે છે. કાપડની થેલીનો વાપર કરીને આપણે આવું ઘણું પ્લાસ્ટિક વાપરવાથી મુક્ત થઈશું. જે પ્લાસ્ટિક રિસાયકલ થઈ શકે એવી વસ્તુઓ અલગથી ભેગી કરીને રિસાયકલ માટે આપી શકાય, જેથી પ્રદૂષણ કરવાથી એ બચી શકે.
4. સૌર ઊર્જા સહેલાઈથી પ્રાપ્ત હોવાથી સોલાર પેનલ્સ વાપરીએ તો આત્મ નિર્ભરતા તરફ પણ આપણે વળી શકીએ અને પર્યાવરણને ઓછું નુકસાન પહોંચાડી શકીએ.
5. ફક્ત રોપા રોપીએ નહીં પરંતુ વૃક્ષ બને ત્યાર સુધી એનું જતન કરીને સાચા અર્થમાં પર્યાવરણ પ્રેમી બનીએ, એટલા માટે વૃક્ષારોપણ કરીશું.
વિષય અને કાર્ય ખૂબ મોટું હોવાથી , દરેક જણ વૈયક્તિક અને સંગઠિત કાર્ય કરી શકે એ માટે પાંચ વિભાગમાં વિભાજિત કરવામાં આવ્યું છે, જેથી કોઈને અઘરું ન લાગે અને નાની કૃતિઓથી પણ એ પર્યાવરણ પ્રહરી થઈ શકે.
નવસારીના જ નહિ પરંતુ ઈતર શહેરોની પણ શાળાઓ, નાગરિકો અને સંસ્થાઓ આમાં જોડાઇ છે એનો આનંદ છે.
કાર્ય અઘરું છે પરંતુ અશક્ય નથી. આપની માનસિકતા અને કૃતિઓ ફક્ત બદલવાની જરૂર છે. નાગરિક અનુશાસનના સંસ્કાર ઘર, પરિવાર અને શાળાથી શરૂ થવા જોઈએ. સરકાર જ બધી સમસ્યાઓનો સંપૂર્ણ હલ કરે એ માનસિકતા માટે બહાર આવી જવાબદાર નાગરિક તરીકે અનુષાસનના ગુણ જાગૃત થાય એ બાબતે આપણે સૌ સંવેદનશીલ બનીએ. આવતીકાલની પેઢીને સ્વચ્છ હવા, પાણી અને જમીન સાથેની સુંદર વસુંધરા વારસામાં આપવી હોય તો જાગૃત થઈને થોડા પ્રયત્નો આપણે કરવા તો પડશે જ ને? ચાલો, સૌ સાથે મળીને *પર્યાવરણ પ્રહરી: નંદનવન નવસારી* પ્રોજેક્ટ થી પ્રયત્નોની શરૂઆત કરીએ, શું ખબર, આ જન આંદોલનને ભવિષ્યની પેઢીઓ આનંદથી આવકારશે અને વસુંધરા આશીર્વાદ આપશે.
